Dziennik działań bojowych 37-ego Syberyjskiego strzeleckiego pułku

6.08.1915 r.

   O godz. 00.45 w nocy otrzymano telefonicznie rozkaz, zgodnie z którym pułk ma wyruszyć o godz. 23.30 w kierunku wsi Ryboł przez Stanisławowo, Kudrycze. Pułk wyruszył o godz. 3.00 i wykonał przemarsz  35 wiorst i dotarł o godz. 12.00. Pułk rozlokował się biwakiem lesie. Porządek ruchu był następujący:  w awangardzie 1-szy batalion pod komendą kap. Derbeka poruszał się przez wsie Stanisławowo, Kudrycze, Nasiad,Rzepniki do Ryboł. Główne siły 2-gi i 4-ty bataliony, 4 karabiny maszynowe i obóz I-ej kategorii poruszały się za awangardą. 3-ci batalion tworzący prawy boczny oddział poruszał się wiejskimi drogami na prawo od drogi Białystok-Bielsk, koło wsi Rzepniki rozlokował się biwakiem w lesie w kierunku północno-zachodnim, gdzie przebywał do rana 7 sierpnia.

7.08.1915 r.

   O godz. 7.00 rano pułk wyruszył do wsi Zubowo, dokąd przybył o godz. 10.30. O godz. 19.40 otrzymano rozkaz wyruszyć do wsi Saki. O godz. 20.00 pułk wyruszył z Zubowa. Ale w drodze otrzymał nowy rozkaz skierowania się do wsi Orlanka. Po przybyciu o godz. 20.40  dotarł nowy rozkaz: wyruszyć do wsi Hryniewicze Duże, przejść w bród rzekę Białkę, zająć wieś Hryniewicze i wzgórza na północ od wsi. Pułk wyruszył mając 2 bataliony w linii bojowej(1-szy i 3-ci) i po jednym batalionie wcięciem (2-gi i 4-ty). Pułk poruszał się przy świetlej palącej się wsi Kotły. Rzeczka Biała okazała się miejscami głęboka pod plecy z grząskimi brzegami.

   Pod karabinowym i maszynowym ogniem bataliony przeszły w bród rzeczkę i z bojem zajęli wieś Hryniewicze Duże, 23 jeńców i 2 kar. maszynowe. Dalszy ruch był powstrzymany z powodu dużych strat, które poniósł pułk podczas ataku, a także wzgórze przed wsią było silnie umocnione przez Niemców.

8.08.1915 r.

   O świcie 8 sierpnia Niemcy poprowadzili energiczne natarcie na pozycje naszego pułku i także sąsiednich pułków. Nie zważając na to, że nasi sąsiedzi z prawej 33-ci Syberyjski pułk i z lewej 40-ty Syberyjski i 4-ty Turkiestański pułki cofnęły się obnażając nasze flanki, nasz pułk przy pomocy wyprowadzonych rezerw z prawej 15-tej i 16-tej kompanii, z lewej kompanie 2-go batalionu utrzymywał się do godz. 10.00 na zajętej nocą pozycji do czasu, aż otrzymał rozkaz wycofania. W konsekwencji tego, że Niemcy zaczęli zajmować prawą flankę wysuniętych rezerw i z powodu znacznego ubytku żołnierzy i oficerów , 5 kompanii zostało bez oficerów, pułk wycofując się zatrzymał na prawym brzegu rzeczki Białej zajmując po wzniesieniach linii od Hryniewicz Dużych do cmentarza. O godz. 19.00 po doprowadzeniu kompanii do porządku, zostało około 1100 żołnierzy przy 7 oficerach. Pozostali żołnierze zostali podzieleni na 5 kompanii, z których 4 wyruszyły aby zająć folwark i cmentarz. Do godz. 21.00 cmentarz został zajęty przez 13-tą kompanię, a około 23.00 w nocy Niemcy dokonali ataku na 37-my i 39-ty pułki ze strony Hryniewicz Dużych do folwarku i cmentarza. Niemcy byli odbici i pułk zajęte pozycje utrzymał.

Straty za 7 i 8 sierpnia:

Oficerowie: rannych -10, zabitych – 1, zaginionych bez wieści -1.

Żołnierze: zabitych – 289, rannych – 400, zaginionych bez wieści – 385

   W liczbie oficerów opuszczających szeregi byli:

Chor. Awasz –przepadł bez wiesci, kap. Masalitinow, por. Jenakijew, chor. Niezniczenko, Winogradskij, Ogniannyj, Gałkin, Ałyszew, Rusak – ranni, chor. Wróblewski – zabity, chor. Narchacki – ranny, Nador. Sarański- zachorował.

9.08.1915 r.

   W ciągu dnia pułk nadal zajmował zajętą pozycję. Nieprzyjaciel od rana otworzył artyleryjski ogień różnego kalibru po pozycjach pułku, a szczególnie po cmentarzu, a od godz. 15.00 ogień karabinowy; tym ogniem był ranny d-ca 13-tej kompanii w nogę sztabskapitan Czubiński, podejmujący działania usunięcia flankowego ostrzału. Ani dniem ani nocą prób ataku ze strony przeciwnika nie było. Nocą przeciwnik utrzymywał artyleryjski i karabinowy ostrzał.

10.08.1915 r.

   Od rana przeciwnik kontynuował energiczny ostrzał po pozycjach całego pułku. Rozkazem nr 2837 dla całej 10-tej Syberyjskiej strz. dywizji było dla 37-pułku i plutonu saperów  wskazane nowe miejsce bojowego odcinka- południowa połowa wsi Hryniewicze Wielkie i folwark. Podczas dnia została przeprowadzona rekonstrukcja: dowódcom poszczególnych kompanii nowe pozycje i opracowany plan zamiany oddziałów 39-gopułku  37-mym pułkiem, jak również odcinka 37-go – 40-go pułków.

   Do około 1-szej w nocy zamiana została zakończona bez specjalnych przeszkód przeciwnika. 1-sza kompania zajęła południową część wsi Hryniewicze Wielkie(zachodni skraj), 4-ta kompania wschodni skraj folwarku i zajęła się odbudową okopów. Przeciwnik nie przejawiał tendencji do natarcia.

11.08.1915 r.

   W sensie artyleryjskiego ostrzału dzień był bardzo spokojny , ogień karabinowy był dość energiczny. D-ca 4-tej kompanii por. Kotłuba przeprowadził zwiad celem wyjaśnienia jak przejść na zachodni skraj folwarku.  Około 1-szej w nocy rozpoczęło się natarcie 4-tej kompanii i nie zważając na silny ogień karabinowy i maszynowy przeciwnik był wybity z folwarku i kompania zajęła jego 2 rzędy okopów i wzmocniła się na jego zachodniej stronie. Po tym natarciu przeciwnik całą noc denerwował się i podczas pojawiających sanitariuszy przed okopami zbierających trupy strzelał z karabinów po poszczególnych żołnierzach. Podczas zajmowania wsi Hryniewicze Wielkie byli odnajdowani ranni żołnierze pozostający na polu bitwy od 3 dni. 37-my pułk na swoim rejonie pochował do rana 12 sierpnia ponad 400 niemieckich trupów , przy czym w jednym okopie było odkryte około 150 trupów z kłutymi ranami. Sprzątanie trupów nadal nie zakończone i dalej jest kontynuowane, sporo z nich popalonych z powodu pożarów  we wsi Hryniewicze. Zebrano około 500 karabinów, dużo niemieckiego i naszego wyposażenia i broni.

Straty: zabitych – 8, rannych – 40 żołnierzy.

12.08.1915 r.

   Od rana rozpoczęła się zwyczajny artyleryjski i karabinowy ostrzał, który wieczorem się nasilił. O godz. 20.00 otrzymano rozkaz, aby pułk pozostawił zajmowaną pozycję i wyruszył przez wsie Stupniki, Zubowo do wsi Puchły. O godz. 22.00 pod osłoną ariergardy – 1-sza kompania kap. Derbeka rozpoczął odejście. Warty ochraniające wystawiono (4-ta kompania) przed wsią Stupniki i wysłano zwiad do wsi Knorozy, Zubowo.

13.08.1915 r.

   O północy ariergarda zaczęła odejście i po dotarciu do wsi Puchły razem z innymi kompaniami zajęła pozycję. Warty ochraniające pod naciskiem przeciwnika wycofywało się przez wsie Koźliki, Ciełuszki na pozycję w Puchłach. O godz. 20.00 otrzymano rozkaz od szefa dywizji odejścia do pańskiego dworu Hieronimowo i zająć pozycję od północnego ostrego zakrętu drogi Potoka-Hieronimowo do napisu Hieronimowo. Straże ochraniające wystawiono od wsi Potoka na południe na wiorstę w kierunku wsi Hoźna. Droga przemarszu: Puchły, Trześcianka, Białki, Potoka. O godz. 21.00 pułk wyruszył osłaniając się ariergardą na wskazaną pozycję.

14.08.1915 r.

   Około godz. 4.00 rano pułk przybył na wskazaną pozycję. We wsi Białki pozostawiono warty ochraniające z 4-tej kompanii. O godz. 17.30 otrzymano kolejny rozkaz o odejście pułku na pozycje tyłowe między wsiami Skroblaki i Wierobie ustawiając warty ochraniające od wsi Grzybowce do wsi Straszewo. O godz. 21.00 pułk wyruszył z Hieronimowa we wskazanym kierunku.